Zadar, jedno z najstarszych miast Chorwacji, położone malowniczo na wybrzeżu Adriatyku, stanowi nieodkryty przez masową turystykę klejnot Dalmacji. To miejsce, gdzie starożytna historia spotyka się z nowoczesnością, gdzie rzymskie ruiny sąsiadują z innowacyjnymi instalacjami artystycznymi, a wszystko to otoczone jest krystalicznie czystymi wodami Morza Adriatyckiego. Zadar to miasto o bogatej historii sięgającej czasów starożytnych, które przez wieki było pod wpływem różnych kultur i cywilizacji, co znajduje odzwierciedlenie w jego architekturze, kuchni i zwyczajach.
Historia Zadaru
Historia Zadaru sięga IX wieku p.n.e., kiedy to obszar ten był zamieszkiwany przez iliryjskie plemię Liburnian. W I wieku p.n.e. miasto zostało przejęte przez Rzymian, którzy nazwali je Iadera. Przez kolejne stulecia Zadar przechodził z rąk do rąk – od Bizancjum, przez Wenecję, Królestwo Chorwacji, Austro-Węgry, aż po Włochy i Jugosławię. Każda z tych kultur pozostawiła swój ślad w mieście, tworząc unikalną mieszankę stylów architektonicznych i tradycji.
W czasie II wojny światowej Zadar został poważnie zniszczony przez bombardowania aliantów, ale po wojnie został odbudowany, zachowując swój historyczny charakter. Dzisiaj Zadar jest dynamicznie rozwijającym się miastem, które przyciąga turystów swoją bogatą historią, kulturą i pięknymi plażami.
Najciekawsze miejsca w Zadarze
Stare Miasto
Serce Zadaru stanowi Stare Miasto, położone na małym półwyspie i otoczone murami obronnymi. To właśnie tutaj znajduje się większość historycznych zabytków i atrakcji turystycznych. Wąskie, brukowane uliczki, place i dziedzińce tworzą urokliwy labirynt, który najlepiej zwiedzać pieszo.
Morskie Organy (Morske Orgulje)
Jedną z najbardziej innowacyjnych i fascynujących atrakcji Zadaru są Morskie Organy – unikalna instalacja architektoniczna zaprojektowana przez chorwackiego architekta Nikola Bašicia. Ukończone w 2005 roku organy to system rur i otworów umieszczonych pod marmurowymi schodami, schodzącymi do morza. Dzięki ruchowi fal, woda i powietrze przepływają przez rury, tworząc niepowtarzalne, melodyjne dźwięki. To jedyne takie miejsce na świecie, gdzie morze komponuje własną muzykę. Najlepszą porą na odwiedzenie Morskich Organów jest zachód słońca, kiedy można jednocześnie podziwiać spektakularne widoki i słuchać hipnotyzującej muzyki morza.
Pozdrowienie Słońcu (Pozdrav Suncu)
W pobliżu Morskich Organów znajduje się kolejna instalacja artystyczna Nikola Bašicia – „Pozdrowienie Słońcu”. Jest to okrągła, 22-metrowa instalacja składająca się z 300 wielowarstwowych szklanych płyt, pod którymi umieszczono ogniwa fotowoltaiczne. W ciągu dnia instalacja zbiera energię słoneczną, która po zmroku zamienia się w fascynujący pokaz świetlny. Wokół głównego kręgu znajduje się model Układu Słonecznego, z planetami reprezentowanymi przez mniejsze, świecące kręgi. To miejsce jest szczególnie magiczne po zachodzie słońca, kiedy kolorowe światła tworzą hipnotyzujący spektakl.
Katedra św. Anastazji
Katedra św. Anastazji (Katedrala sv. Stošije) to największy kościół w Dalmacji i jeden z najważniejszych zabytków Zadaru. Zbudowana w stylu romańskim w XII i XIII wieku, katedra wyróżnia się swoją imponującą fasadą i rozległym wnętrzem. Warto wspiąć się na dzwonnicę katedry, skąd rozpościera się zapierający dech w piersiach widok na całe miasto i okoliczne wyspy. We wnętrzu katedry można podziwiać piękne freski, rzeźby i relikwie św. Anastazji.
Kościół św. Donata
Wizytówką Zadaru jest niewątpliwie Kościół św. Donata (Crkva sv. Donata) – jedna z najważniejszych budowli przedromańskich w Europie. Zbudowany w IX wieku na fundamentach rzymskiego forum, kościół ma charakterystyczną, okrągłą formę i imponującą akustykę, dzięki czemu jest doskonałym miejscem na koncerty muzyki klasycznej, które odbywają się tu w sezonie letnim. Choć wnętrze kościoła jest dość surowe, jego architektura i atmosfera robią ogromne wrażenie.
Rzymskie Forum
Tuż obok Kościoła św. Donata znajdują się pozostałości rzymskiego forum, które było centrum życia publicznego w starożytnym Zadarze. Zbudowane w I-III wieku n.e., forum było miejscem handlu, sądów i ceremonii religijnych. Dziś można tu zobaczyć fragmenty kolumn, pozostałości świątyń i innych budowli, które dają wyobrażenie o tym, jak wyglądało życie w starożytnym mieście.
Brama Lądowa (Kopnena Vrata)
Monumentalna Brama Lądowa, znana również jako Porta Terraferma, to imponujący przykład renesansowej architektury obronnej. Zaprojektowana przez weneckiego architekta Michele Sanmicheliego i ukończona w 1543 roku, brama stanowiła główne wejście do miasta od strony lądu. Na bramie można zobaczyć relief przedstawiający lwa św. Marka – symbol Republiki Weneckiej, oraz herb Zadaru.
Plac Pięciu Studni (Trg Pet Bunara)
Historyczny plac z 1574 roku, na którym znajduje się pięć ozdobnych studni, które niegdyś były głównym źródłem wody pitnej dla mieszkańców Zadaru. Dziś jest to urokliwe miejsce otoczone historycznymi budynkami, idealne na krótki odpoczynek podczas zwiedzania Starego Miasta.
Muzeum Archeologiczne
Dla miłośników historii i archeologii, Muzeum Archeologiczne w Zadarze to obowiązkowy punkt programu. Muzeum posiada bogatą kolekcję artefaktów od czasów prehistorycznych przez okres rzymski, aż po wczesne średniowiecze. Szczególnie interesujące są znaleziska z okresu rzymskiego, w tym biżuteria, monety, narzędzia i elementy architektoniczne.
Muzeum Szkła Antycznego
Unikalne muzeum prezentujące imponującą kolekcję rzymskiego szkła znalezionego w okolicach Zadaru. Eksponaty obejmują różnorodne przedmioty szklane – od naczyń codziennego użytku po wyrafinowane ozdoby i biżuterię. Muzeum mieści się w odrestaurowanym pałacu Cosmacendi i jest jedynym tego typu muzeum w Chorwacji.
Targ Miejski (Gradska Tržnica)
Aby poczuć prawdziwy klimat miasta, warto odwiedzić targ miejski, gdzie lokalni rolnicy sprzedają świeże owoce, warzywa, sery, oliwę z oliwek i inne lokalne produkty. To doskonałe miejsce, aby poznać lokalną kuchnię i zwyczaje, a także zakupić smaczne pamiątki z podróży.
Okolice Zadaru
Park Narodowy Kornati
Archipelag Kornati, składający się z 89 wysp, wysepek i raf, tworzy jeden z najpiękniejszych parków narodowych w Chorwacji. Słynne „korony Adriatyku”, jak nazywał je George Bernard Shaw, zachwycają surowym, księżycowym krajobrazem, krystalicznie czystą wodą i bogatym życiem podwodnym. Z Zadaru można zorganizować jednodniową wycieczkę łodzią, aby podziwiać ten unikalny ekosystem. Park Narodowy Kornati to raj dla miłośników nurkowania, żeglarstwa i spokojnego wypoczynku z dala od zgiełku miasta.
Park Narodowy Paklenica
Zaledwie 40 km od Zadaru znajduje się Park Narodowy Paklenica, który obejmuje dwa imponujące kaniony – Velika Paklenica i Mala Paklenica – wcinające się w masyw górski Velebit. To miejsce jest rajem dla miłośników wspinaczki, z ponad 400 trasami wspinaczkowymi o różnym stopniu trudności. Park oferuje również liczne szlaki turystyczne, jaskinie i spektakularne widoki. Warto odwiedzić jaskinię Manita peć, która zachwyca pięknymi formacjami naciekowymi.
Park Przyrody Telašćica
Na południowym krańcu wyspy Dugi Otok znajduje się Park Przyrody Telašćica, znany z trzech fenomenów naturalnych: głębokiej zatoki Telašćica, słonego jeziora Mir i imponujących klifów wznoszących się na wysokość do 200 metrów nad poziomem morza. To doskonałe miejsce na jednodniową wycieczkę z Zadaru, gdzie można pływać, nurkować, spacerować i podziwiać dziką przyrodę.
Nin
Niewielkie miasteczko Nin, oddalone zaledwie 15 km od Zadaru, jest jednym z najstarszych miast w Chorwacji i było pierwszą stolicą chorwackiego królestwa. Warto zobaczyć tu najmniejszą katedrę na świecie – Kościół Świętego Krzyża z IX wieku, a także ruiny rzymskiej świątyni i unikalne słone błota o właściwościach leczniczych. Nin słynie również z pięknych, piaszczystych plaż, w tym Kraljičina plaža (Plaża Królowej), uważanej za jedną z najpiękniejszych w Chorwacji.
Pag
Wyspa Pag, połączona z lądem mostem, to miejsce znane z surowego, księżycowego krajobrazu, doskonałego sera owczego (Paški sir), produkcji soli oraz koronkarstwa. Miasteczko Pag zachwyca wąskimi, kamiennymi uliczkami i renesansowymi budynkami. W letnie miesiące Pag, a szczególnie miejscowość Zrće, staje się centrum życia nocnego, przyciągając młodych ludzi z całej Europy na festiwale muzyczne i imprezy w plażowych klubach.
Wyspy Zadarskie
Z portu w Zadarze można łatwo dostać się na okoliczne wyspy, takie jak Ugljan, Pašman, Dugi Otok, Iž czy Molat. Każda z tych wysp ma swój unikalny charakter i oferuje spokojny wypoczynek z dala od tłumów turystów. Warto wynająć rower lub skuter, aby zwiedzić malownicze wioski rybackie, zatoczki i plaże.
Plaże w Zadarze i okolicach
Plaża Kolovare
Znajdująca się blisko centrum miasta plaża Kolovare to popularne miejsce wśród lokalnych mieszkańców i turystów. Oferuje ona czyste, błękitne wody, infrastrukturę plażową i dostęp do barów i restauracji. To idealne miejsce dla rodzin z dziećmi ze względu na łagodne zejście do wody.
Plaża Borik
Położona w dzielnicy Borik, około 3,5 km od centrum miasta, ta piaszczysto-żwirkowa plaża jest jedną z najpopularniejszych w Zadarze. Oferuje szereg udogodnień, w tym wypożyczalnie sprzętu wodnego, bary plażowe i restauracje.
Sakarun
Na wyspie Dugi Otok znajduje się jedna z najpiękniejszych plaż w Chorwacji – Sakarun. Charakteryzuje się ona białym piaskiem i turkusową, płytką wodą, co sprawia, że często porównywana jest do plaż karaibskich. Aby dostać się na plażę Sakarun, należy wykupić wycieczkę łodzią z Zadaru lub dojechać promem na Dugi Otok, a następnie lokalnym transportem do plaży.
Kuchnia Zadaru
Kuchnia Zadaru, podobnie jak cała kuchnia dalmatyńska, opiera się na świeżych, lokalnych składnikach – owocach morza, oliwie z oliwek, ziołach i warzywach. Będąc w Zadarze, warto spróbować takich specjałów jak:
- Brudet – gulasz rybny przygotowywany z kilku rodzajów ryb, cebuli, pomidorów i przypraw, podawany zazwyczaj z polentą.
- Pašticada – duszona wołowina marynowana w occie, z sosem z wina, przypraw i suszonych śliwek, podawana z gnocchi.
- Crni rižot – czarne risotto z sepią lub kalmarami, które nadają potrawie charakterystyczny czarny kolor.
- Peka – mięso (zazwyczaj jagnięcina lub cielęcina) lub owoce morza pieczone pod żeliwną kopułą posypaną rozżarzonymi węglami.
- Paški sir – ser owczy z wyspy Pag, o charakterystycznym, lekko słonym smaku.
Do posiłku warto zamówić lokalne wino z okolicznych winnic, takie jak Maraština, Pošip czy Plavac Mali.
Praktyczne informacje
Jak dotrzeć do Zadaru
Zadar posiada własne lotnisko międzynarodowe (Zadar Airport), które w sezonie letnim obsługuje loty z wielu europejskich miast. Alternatywnie można przylecieć do Splitu lub Zagrzebia i dojechać do Zadaru autobusem lub wynajętym samochodem.
Z Polski do Zadaru można dolecieć bezpośrednimi lotami z Warszawy, Krakowa, Poznania i Wrocławia (głównie w sezonie letnim).
Kiedy najlepiej odwiedzić Zadar
Najlepszy czas na odwiedzenie Zadaru to okres od maja do października, kiedy temperatury są przyjemne, a morze wystarczająco ciepłe do kąpieli. Szczytem sezonu turystycznego są lipiec i sierpień – wtedy miasto tętni życiem, ale jest też najbardziej zatłoczone. Wiosna (kwiecień-maj) i jesień (wrzesień-październik) oferują przyjemną pogodę i mniej turystów.
Transport w mieście
Stare Miasto Zadaru jest strefą pieszą i najlepiej zwiedzać je pieszo. Do poruszania się po reszcie miasta można korzystać z autobusów miejskich, taksówek lub wypożyczyć rower czy skuter. Aby dostać się na okoliczne wyspy, należy skorzystać z regularnych połączeń promowych lub wynająć łódź.
Gdzie się zatrzymać
Zadar oferuje zakwaterowanie w różnych standardach – od luksusowych hoteli, przez apartamenty, po hostele i kempingi. Nocowanie w centrum Starego Miasta zapewnia bliskość głównych atrakcji, ale może być droższe i głośniejsze. Alternatywnie można zatrzymać się w dzielnicach takich jak Borik czy Diklo, które oferują dostęp do plaż i spokojniejszą atmosferę.
Podsumowanie
Zadar to miasto, które ma w sobie wszystko, czego można oczekiwać od wakacji w Chorwacji – bogate dziedzictwo historyczne, fascynujące zabytki, nowoczesne instalacje artystyczne, krystalicznie czyste morze i wspaniałą kuchnię. Jednocześnie, w przeciwieństwie do bardziej znanych chorwackich miejscowości jak Dubrownik czy Split, Zadar zachowuje swój autentyczny charakter i nie jest przytłoczony masową turystyką.
Niezależnie od tego, czy jesteś miłośnikiem historii, kultury, przyrody czy po prostu szukasz miejsca na relaksujący wypoczynek nad morzem, Zadar i jego okolice oferują niezapomniane doświadczenia. To miasto, które zaskakuje na każdym kroku i do którego chce się wracać.
